In 1912 zag Alfred Wegener op kaarten dat Afrika en Zuid-Amerika wel erg mooi aan elkaar passen. Hij vermoedde dat de continenten zich voortbewegen door de oceanen. Toendertijd werd hij door niemand geloofd, maar tegenwoordig weten we dat hij er niet ver naast zat: als de aardkorst niet zo mobiel was dan zou de aarde er maar saai bij liggen: geen gebergten, geen diepe oceanen, geen vulkanen en geen aardbevingen. Al deze dingen zijn namelijk het directe gevolg van het bestaan van platentektoniek
Platentektoniek is het schuiven van aardplaten. De aarde bestaat uit negen grote platen en enkele kleine platen. Deze platen bewegen afzonderlijk van elkaar. Er zijn drie verschillende vormen van verschuivingen.
Drie vormen van schuiven: naar elkaar toe, van elkaar af en langs elkaar
Op YouTube kun je verschillende filmpjes vinden waarin dit verschijnsel wordt uitgelegd. Wanneer je even de tijd hebt en je hebt geen moeite met Engels, kun je deze film eens bekijken (20 minuten).
Pangea
Het bewegen van aardplaten heeft veel gevolgen voor de natuur en het klimaat op aarde. Vroeger zag de aarde er heel anders uit. Zoals in de inleiding staat vermeld heeft Alfred Wegener ontdekt dat de aarde er vroeger heel anders uit zag. Miljoenen jaren geleden lagen alle continenten tegen elkaar aan. Wegener noemde dit continent Pangea
Het oercontinent Pangea
Pangea schuift uiteen
Door het schuiven van de aardplaten zijn de verschillende continenten ontstaan. Maar heb jij je wel eens afgevraagd hoe bergen zijn ontstaan. En heb jij je nooit verbaasd over diepzeetroggen. Hoe kan het toch dat deze troggen zo diep zijn? Dit heeft allemaal te maken met platentektoniek.
Hoe zijn de bergen ontstaan?
Als twee grote aardplaten tegen elkaar aan schuiven dan ontstaat er een grote druk. Uiteindelijk wordt de druk zo hoog dat de platen elkaar omhoog duwen. Dit proces gaat erg langzaam (ongeveer een paar centimeter per jaar). Dus dan kun je nagaan hoe lang het heeft geduurd voordat de Alpen ontstaan zijn.
Ontstaan van bergen
Als je twee papiertjes tegen elkaar aanduwt dan schuiven ze onder elkaar of ze gaan schuin omhoog staan. Dit proces is ook bij de Alpen gebeurd. Het continent Afrika drukt tegen Europa aan. Hierbij schuiven platen naar elkaar toe. In het eerste filmpje heb je gezien wat er gebeurt als je een deurmat tegen een muur aan drukt. Dit is eigenlijk hetzelfde principe als bij platentektoniek. Ook in het filmpje hierboven heb je het gevolg van platentektoniek kunnen bekijken.
Diepzeetroggen
Het ontstaan van diepzeetroggen heeft ook alles te maken met platentektoniek. Hierboven hebben we geleerd dat aardplaten bergen kunnen vormen. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren. In plaats van dat de aardplaten elkaar omhoog duwen schuift de ene plaat onder de andere plaat. Dit proces heet subductie. In het plaatje hieronder zie je dat de linkerplaat onder de andere plaat schuift. Op de grens tussen deze twee platen kan een diepzeetrog ontstaan.
Diepzeetrog