De meesten van jullie hebben ze wel eens gezien, vallende sterren. Lichtgevende flitsen aan de hemel als het donker is. Vooral in de zomer en aan het eind van de zomer zijn ze goed te zien. Veel mensen vinden het altijd bijzonder om te zien. Maar wat zijn vallende sterren nou eigenlijk? Zijn het sterren die "vallen"? Of toch iets heel anders? En waarom zie je ze alleen maar op bepaalde tijden en niet het gehele jaar door?
Wat zijn vallende sterren?
Vallende sterren zijn geen echte sterren! Het zijn kleine stukjes steen zijn, die heel fel oplichten. Dit komt doordat ze zo hard gaan dat ze in onze atmosfeer door de enorme wrijving verbranden. Vandaar ook dat de ene vallende ster langer te zien is dan de andere. De ene steen is namelijk groter en brand dus ook langer dan de andere. Het oplichtende spoor van een vallende ster noemen we een meteoor..
Een opname van een zwerm meteoren in Raleigh (North-Carolina, USA).
Maar wat zijn 'meteorieten' dan?
Als zo'n steen uit de ruimte groot genoeg is kan hij de verbranding in de atmosfeer overleven. Hij stort dan net veel geweld neer op aarde en laat een krater achter, zoals bijvoorbeeld te zien is op afbeelding 1. De steen die dan gevonden wordt noemt men dan een meteoriet.
Arizona krater in Noord-Amerika. Hier is ca. 49.000 jaar geleden een grote meteoriet ingeslagen. Deze krater is 1.200 meter breed en 180 meter diep.
Als zo'n steen uit de ruimte groot genoeg is kan hij de verbranding in de atmosfeer overleven. Hij stort dan net veel geweld neer op aarde en laat een krater achter, zoals bijvoorbeeld te zien is op afbeelding 1. De steen die dan gevonden wordt noemt men dan een meteoriet.
Nu is dit een hele grote krater. Die komen gelukkig maar zelden voor. Meestal zijn het hele kleine stenen die vallen en die laten veel kleinere kraters achter.
Waarom zien we soms veel en dan weer weinig vallende sterren?
De aarde heeft zwaartekracht. Deze kracht trekt altijd wel kleine steentjes aan, die door het heelal zweven. Deze steentjes worden weer meteoren. Deze vallende sterren zijn dus het hele jaar door te zien.Maar soms komt de aarde in haar baan om de zon door een gebied waar een komeet langs gekomen is.
De komeet 73P/Schwassmann-Wachmann 3. Er breken voortdurend kleine stukjes af van deze komeet. Als die op Aarde terecht komen, dan zien we die als meteoren.
Een animatie van de kern de komeet Hale-Bopp.
Een komeet is een groot stuk steen en ijs dat, net als een planeet (maar wel een stuk kleiner), een baan om de zon heeft. Zo'n komeet laat veel steentjes in de ruimte achter. Als de aarde dan door deze ‘wolk’ van steentjes gaat dan zie je op dat moment veel meer meteoren dan in andere nachten. We spreken in de sterrenkunde dan van een meteorenzwerm of meteorenregen. Elke zwerm is genoemd naar het sterrenbeeld, waaruit de meteoren tevoorschijn lijken te komen. Omdat meteorenzwermen ook een vaste baan om de zon hebben, komen sommigen elk jaar op dezelfde tijd door een deel van de dampkring. Er zijn door het jaar heen elf zwermen te zien. Hieronder zie je een voorbeeld van een hoe een meteorenzwerm eruit kan zien.
Zo kan een meteorenregen eruit zien als het heel helder is en de lucht heel ijl, zoals in Chili
Hieronder zie je een lijstje met welke meteorenregens je wanneer kunt zien. Het sterrenbeeld geeft aan vanwaar ze "lijken" te komen. Het aantal geeft aan hoeveel er ongeveer per uur te zien zijn, maar dit is wel afhankelijk van het weer. Als de lucht erg vochtig is, wordt het licht van de meteoren meer tegengehouden. Ook als je bij een grote stad of in de buurt bent van broeikassen of als de maan erg fel is, kan dat licht ons een beetje verblinden en zie je ook minder vallende sterren. Het maximum geeft aan wanneer de meteorenzwerm op zijn grootst is en bij de toelichting staat wat extra informatie over de zwerm.
| Naam | Sterrenbeeld | Aantal | Maximum | Toelichting |
|---|---|---|---|---|
| Bootiden | Bootes | 120 | 3 januari | Mooie zwerm met veel meteoren. |
| Virginiden | Maagd | 5 | Meerdere in jan/apr | Te zien vanaf eind januari tot half april. Soms vuurbollen. |
| Lyriden | Lier | 18 | 22 april | Kort maximum |
| Perseïden | Perseus | 110 | 13 augustus | Veel meteoren, valt in de vakantie, kijken dus! |
| Orioniden | Orion | 23 | 21-22 oktober | Snelle meteoren. |
| Tauriden | Stier | 10 | 6 november | Vaak heldere meteoren. Te zien in oktober en november. |
| Leoniden | Leeuw | 15 | 17 november | Sterrenregens in de afgelopen jaren, nu niet meer. |
| Geminiden | Tweelingen | 120 | 14 december | Prachtige zwerm met veel meteoren. |
| Ursiden | Grote Beer | 10 | 22 december | Klein zwermpje |
Wat veroorzaakt er zoveel wrijving als de steentjes door de atmosfeer gaan?
De atmosfeer zelf, dat wil zeggen, alles wat er in de atmosfeer zit:voornamelijk lucht.
Hoe kun je ervoor zorgen dat je goed vallende sterren kunt zien? Noem een aantal dingen die je zou kunnen doen.
- Ogen moeten wennen aan het donker, dus gewoon een tijdje buiten wachten.
- Zorg dat je niet in de buurt bent van licht, zoals lantaarnpalen,broeikassen etc. Ook grote steden geven veel licht af.
- Niet bij volle maan kijken, want het licht van de maan is veel te feldan en zorgt ervoor dat je minder sterren, en dus ook vallende sterren,ziet.
- Ga liggen, beter voor je nek, en kijk gewoon recht naar boven. Laat jeogen ontspannen, dan zie je meer.
Wat zijn nou precies vallende sterren?
Vallende sterren zijn stukjes steen van bijvoorbeeld kometen die in deatmosfeer verbranden en daardoor een lichtspoor (meteoor) laten zien.
Leg in je eigen woorden uit, hoe meteorenregens ontstaan.
Meteorenregens ontstaan doordat de Aarde in een gebied komt waar een heleboel stukjes steen zijn van bijvoorbeeld een komeet. Die steentjes verbranden dan weer in de atmosfeer en die geven die heldere lichtsporen.
Probeer een reden te bedenken waarom kometen steentjes verliezen, oftewel langzaam maar zeker kapot gaan. Als je het niet weet, probeer het antwoord dan te vinden op internet.
- De grootste reden is door de zonnewind. De zon straalt heel veeldeeltjes uit die langzaam maar zeker kometen kunnen doen smelten.Daardoor breken er steeds stukjes af.
- Een andere reden zou kunnen zijn, wanneer een komeet dicht bij eenplaneet komt, zoals laatst bij Jupiter is gebeurd, dan kan dezwaartekracht van die planeet de komeet een beetje uit elkaar trekken.Hierdoor kunnen er ook stukjes afbreken, of de komeet zelfs helemaal uitelkaar trekken!
Brokstukken van komeet Shoemaker-Levy 9 vallen op Jupiter.