Wat hebben wij toch een mazzel met onze ster. Onze ster noemen we de Zon. Hij geeft ons licht, warmte en in de zomer een mooie bruine (of rode) huid. Maar hij doet nog meer. Hij geeft planten de energie om te groeien. Hij brengt door het verwarmen van de aarde de lucht in beweging en laat het waaien. Hij verdampt water en laat het daardoor regenen. En dat alleen maar omdat hij warmte uitstraalt. Zonder de Zon zou het leven op Aarde gewoon ondenkbaar zijn.
Geboorte
Een ster in röntgenlicht.
Hoe komt het dat de Zon in zijn eentje een hele wereld draaiende kan houden? Hoe komt hij aan zoveel energie? Om dat te begrijpen moeten we terug in de tijd. Vijf miljard jaar geleden was op de plek waar nu ons Zonnestelsel is alleen maar een enorme gaswolk. In de eerste instantie was hier nog niks aan de hand. Maar langzamerhand begonnen zich kleine klontjes te vormen in dit gas. De kiemen van sterren.
Het ontstaan van klontjes in een gaswolk.
Net als de Aarde, bezitten deze klontjes zwaartekracht. Niet zo heel veel, omdat de klontjes niet zo groot zijn, maar genoeg om meer gas naar zich toe te trekken. Ze bewegen zich als een soort kosmische stofzuigers door de wolk. Hierdoor worden die klontjes steeds groter en zwaarder. Hun zwaartekracht wordt ook steeds sterker. Een klont kan op een gegeven moment zo zwaar worden dat zijn eigen zwaartekracht hem in elkaar trekt. De klont begint te krimpen.
Het groeien van de klontjes kan je vergelijken met sneeuw. Wat gebeurt er met een kleine sneeuwbal die je langdurig door de sneeuw rolt?
Die wordt steeds groter en groter, doordat de sneeuw aan de sneeuwbal blijft plakken.
Het ontstaan van een ster.
Is dit het einde van de wolk? Nee hoor. Dit is het begin van een ster. De druk in de wolk neemt namelijk heel snel toe, doordat de deeltjes dichter op elkaar komen te zitten. Daardoor botsen de deeltjes steeds vaker en gaan ze steeds sneller bewegen. Hierdoor wordt het steeds heter in de wolk. Op een gegeven moment zelfs zo heet dat de gasdeeltjes (voornamelijk waterstof) aan elkaar blijven hangen. Dit noemen we fuseren. Hierbij komt energie vrij. Deze energie werkt het effect van de zwaartekracht tegen. Als de temperatuur nog verder toeneemt, wordt de energie die vrijkomt genoeg om de zwaartekracht helemaal tegen te houden. Het krimpen stopt en de klont licht op. Er is een ster geboren. Onze Zon.
Er is een ster geboren.
De planeet Jupiter bestaat helemaal uit gas. Toch geeft hij geen licht, zoals de zon doet. Hoe komt dat?
Jupiter is niet zwaar genoeg. Zijn zwaartekracht is veel minder dan die van de zon. Hierdoor wordt het nooit zo dicht en heet in Jupiter dat deeltjes kunnen gaan fuseren.
Hoe lang nog?
Hoe lang zal de Zon nog door kunnen gaan als energie leverancier van de Aarde? Voorlopig nog wel even. Op dit moment is de Zon ongeveer vijf miljard jaar oud. Men schat dat de Zon tien miljard jaar oud zal worden. En dan? Dan is zijn brandstof op. Al het waterstof is samengesmolten. Wat er vervolgens gebeurt is niet zo gemakkelijk uit te leggen. Het komt er op neer dat de Zon eerst op zal zwellen totdat hij de Aarde bijna raakt. Al het leven op Aarde wordt verschroeid. Vervolgens stoot hij zijn buitenste lagen af en blijft alleen de kleine hete kern over in het midden van een nevel. Deze dooft langzaam uit. Als er nog mensen bestaan dan zullen die een nieuw thuis moeten zoeken.
Hier nog even kort samengevat hoe het werkt in een filmpje.
Denk je dat er over vijf miljard jaar nog mensen op Aarde zijn?
Het is niet erg waarschijnlijk. Geen enkele soort in de geschiedenis van de Aarde heeft het zo lang vol gehouden. Daarbij maken we het onszelf ook erg moeilijk door zo slordig met het milieu om te gaan.