Wat weet jij van bacteriën? Dat het kleine organismen zijn, die je niet kunt zien? Dat ze op vieze plekken zitten? Dat je er ziek van kunt worden? Bacteriën zijn inderdaad heel klein. Het zijn ééncellige organismen. Ze bestaan dus uit maar één cel terwijl wij mensen uit wel 100 triljoen cellen bestaan. Die bacteriecel is ook nog eens gemiddeld tien keer kleiner dan een cel van een mens. Een menselijke cel kan je al niet met het blote oog zien, dus een bacteriecel al helemaal niet. Bacteriën zitten niet alleen op vieze plekken. Ze zitten overal; in de lucht, in het water en in de grond. Er zijn er zo veel dat als je het gewicht van alle bacteriën op de wereld optelt het meer is dan het gewicht van alle zoogdieren op de wereld bij elkaar. Een aantal slechte bacteriën kunnen je inderdaad ziek maken. Maar gelukkig zijn er zijn veel meer bacteriën die dat niet kunnen en er zijn zelfs bacteriën die ons helpen.
Bacteriën op onze huid
Figuur 1: Bacterie ten opzichte van een menselijke cel
Op onze huid zitten heel veel bacteriën. Al die bacteriën samen worden onze huidflora genoemd. Dit zijn goede bacteriën, die niet schadelijk en zelfs heel belangrijk voor ons zijn. De huid is een goede plek om te leven voor zowel goede als slechte (ziekmakende) bacteriën. Gelukkig is elk plekje op de huid waar een slechte bacterie wil gaan zitten al bezet door een goede bacterie van de huidflora. Zo zorgt de huidflora er voor dat er geen slechte bacteriën op onze huid kunnen gaan zitten. De huidflora werkt een beetje als een schild. Zo helpen de goede bacteriën onze huid gezond te houden.
Zie hoe snel bacteriën zich kunnen voortplanten
Wat denk je dat er zou kunnen gebeuren als je heel vaak je handen wast met bacterie dodende zeep?
Je verwijdert je 'schild'. Ziekmakende bacteriën zouden de plaats kunnen innemen van de omgekomen huidflora. Hierdoor kunnen ze jou ziek maken.
Bacteriën in de darmen
Figuur 2: Bacteriën
Ook in onze darmen zitten heel veel bacteriën: de darmflora. Net als de huidflora zorgen ze ervoor dat er geen plek is voor slechte bacteriën op de darmwand. Daarnaast helpt de darmflora ons met het verteren van ons voedsel. Voor het verteren van voedsel zijn enzymen nodig. Enzymen zijn stofjes die het voedsel kapot knippen en omzetten in voedingsstoffen. Onze darmen scheiden enzymen uit, zodat ons lichaam deze voedingsstoffen kan opnemen en gebruiken als bouwstof en brandstof. Bacteriën scheiden ook enzymen uit voor hun eigen voedsel. Maar omdat ze zo klein zijn, hebben bacteriën hebben geen darmen. Daarom scheiden ze de enzymen uit in hun omgeving: onze darmen. Omdat ze meer enzymen maken dan ze zelf nodig hebben, kunnen wij die gebruiken om een deel van ons voedsel om te zetten. De bacteriën van de darmflora helpen op deze manier onze darmen met het verteren van ons voedsel.
Figuur 3: Dwarsdoorsnede van een darm en bacteriën op de darmwand
Bacteriën in ons voedsel
Bacteriën kunnen ook heel nuttig zijn voor het bewaren en bereiden van eten. Voedsel bederft als er bacteriën in leven die slechte stoffen uitscheiden. Maar er zijn ook bacteriën die stoffen uitscheiden die niet slecht voor ons zijn. Een voorbeeld hiervan is de melkzuurbacterie. Deze wordt onder andere gebruikt om van melk yoghurt te maken. De melkzuurbacterie eet de suikers in de melk en zet die om in melkzuur. Hierdoor wordt de yoghurt zuur en dat is een ongunstige situatie voor andere bacteriën om in te groeien. Daardoor is yoghurt langer houdbaar dan gewone melk. De melkzuurbacterie wordt ook gebruikt om karnemelk, zuurkool en kaas te maken.
Kortom
Ondanks dat we bij het woord bacterie vaak aan ziektes denken, zijn er dus ook bacteriën die ons helpen. Voor verreweg de meeste soorten hoef je echt niet bang te zijn en sommigen zijn heel belangrijk voor ons.