Wist je dat je een ei kunt 'pellen' zonder het eerst te koken? Eigenlijk: de schaal eraf kunt halen zonder dat het ei eerst hard gekookt moet zijn? Dan krijg je een zogenoemd windei.
Hoe? Dat gaan we je in dit proefje laten zien.
Je hebt nodig:
- Een ei
- Een glas of een leeg jampotje
- Een lepel (om het ei voorzichtig in het glas te doen)
- Azijn
In dat laatste ingrediënt zit de truck van deze proef. De eierschaal is van kalk en dat lost op in zuur, azijn in dit geval. Hoe dat gaat? Let maar op.
O, voor ik het vergeet. We werken met azijn, dat betekent dat je het ei niet meer moet opeten.
Ei en windei
Een ei lijkt zo simpel, maar het zit best ingewikkeld in elkaar. Kijk maar eens naar de volgende figuur.
Figuur 1: Inwendige van een kippenei. Bron: Wikimedia
De nummers betekenen het volgende: 1. kalkschaal, 2. schaalhuid, 3. binnenste schaalvlies, 4. chalaza, 5. buitenste eiwit, 6. middelste eiwit, 7. dooiervlies, 8. eidooier, 9. kiemvlek, 10. donkergeel eidooier, 11. lichtgeel eidooier, 12. binnenste eiwit, 13. chalaza, 14. luchtkamer, 15. Cuticula. Als je meer over de opbouw van een ei wil weten kan je op Wikipedia kijken.
In dit proefje gaat het om de buitenste laag: de kalkschaal. Zoals de naam aangeeft bestaat deze laag uit kalk en dat lost op in azijn.
Daarvoor doe je het volgende: neem een ei en een fles (goedkope) azijn. Leg het ei voorzichtig in een glas of een jampot. Je kunt daarvoor eventueel een lepel gebruiken als je bijvoorbeeld een hoog glas hebt. Giet er daarna azijn over zodat het ei gaat zweven. Dat is op zich grappig, want in water zou het ei zinken, maar omdat azijn een grotere dichtheid heeft, blijft het ei daarin zweven. Als je wilt weten hoe dat zit, lees dan het artikel over de luchtballon.
Figuur 2: Je doet een ei in het glas en dompelt het onder in azijn. Bron: auteur.
Al na korte tijd zie je een duidelijk reactie. Er ontstaan allemaal belletjes op het ei. Dat komt omdat het zuur van de azijn het calciumcarbonaat (dat is kalk) oplost. Daarbij ontstaat koolzuurgas en dat zie je als belletjes aan het ei plakken.
Figuur 3: Belletjes op het ei. Bron: auteur.
Nu moet je nog een dag wachten.
Daarna kun je het ei voorzichtig uit het glas halen. Als je een diep glas hebt, gebruik dan weer een lepel. De resten van de schaal kun je door zachtjes te wrijven van het ei halen. Nu is je windei klaar.
Een kip legt ook wel eens een ei zonder schaal, een windei dus, dat gebeurt als er te weinig kalk in haar voeding zit.
Figuur 4: Het windei. Bron: auteur.
Spelletjes
Met het windei kun je leuke spelletjes doen. Het kan stuiteren als een zachte stuiterbal. Je kunt er met een felle zaklamp doorschijnen, vooral in het donker zie je dan heel mooi de dooier in het eiwit zitten.
Maar wees wel voorzichtig. Het vlies dat over is van de schaal is niet zo sterk, dus voor je het weet zit je zelf onder de eierstruif!
Bij mij ging de proef niet zo goed, dat kan gebeuren, helaas. Mijn windei ging heel snel kapot waardoor ik er niets meer mee kon. Ik had alleen een vodje over dat het meest lijkt op een kapotte ballon.
Filmpje
Maar gelukkig staat er op YouTube een mooi filmpje over dit proefje. Daarin zie je ook wat er gebeurt als je wat te ruw met het windei speelt. Je houdt dan een vlies over dat eruitziet als die kapotte ballon.
Figuur 5: Filmpje van Egg Shell experiment. Bron: YouTube.
Je hebt nu gezien dat je een windei kunt maken uit een ‘gewoon’ ei. De zure azijn lost de kalk van de schaal op. Dit effect wordt in de praktijk vaker toegepast. Zo kun je azijn ook gebruiken om een waterkoker of een koffiezetapparaat te ontkalken.
