Kristallen zijn stoffen die vanzelf groeien. Dit kan je zelfs met wat huis-, tuin- en keukenspullen al voor elkaar krijgen. Deze proef laat zien hoe dat moet. Als je het recept nauwkeurig volgt heb je een redelijke kans dat je een mooi suikerkristal krijgt.
Wat heb je nodig?
- Schone lege jampot met een plastic schroefdeksel
- Glad naaigaren
- Weegschaal
- Suiker
- Klein stukje kandij als entkristal (een kristal om mee te beginnen)
- 200 g suiker
- 100 ml water
Wat gaan we doen?
Stap 1: Doe de suiker in een pannetje voeg daar het water aan toe en verwarm dit mengsel gedurende 10 minuten op een zeer laag vuur onder voortdurend roeren. De vloeistof mag niet borrelen en heftig verdampen.
Stap 2: Laat de oplossing afkoelen. Als de pan lauw is geworden, schenk je de vloeistof in de jampot zonder te morsen! Mocht je toch gemorst hebben, maak dan eerst de pot aan de buitenkant goed schoon.
Stap 3: Prik in het deksel drie gaatjes. Knoop het entkristal aan een draadje en bevestig dit kristal aan het deksel zoals hieronder getekend is. Maak het draadje zó lang, dat het kristal midden in de vloeistof hangt.
Stap 4: Zet de pot weg. Het entkristal zal gaan groeien omdat er veel te veel suiker in de oplossing aanwezig is.
Stap 5: Hou goed in de gaten of er in de rest van de pot (dus buiten het entkristal) ook kristallen ontstaan. Van deze kristallen heb je last, omdat ze ook suiker naar zich toetrekken. Hierdoor heeft het entkristal er niets meer aan. Als er van deze 'valse' kristallen zijn ontstaan, dan haal je het kristal aan het draadje uit de pot en verhit je de vloeistof even (weer 10 minuten) in een schoon pannetje. Kristallen die niet willen oplossen gooi je weg.
Stap 6: Na het verwarmen giet je de vloeistof weer terug in de pot. Als het is afgekoeld, dan hang je het kristal er weer in, zodat het verder kan groeien.
Stap 7: Soms groeien er 'jonkies' op je kristal. Dit zijn kleine uitstulpingen, die niet in een mooie kristalvorm groeien. Die kun je verwijderen door het draadje met het kristal heel even in heet water te houden. Pas wel op dat je niet het hele kristal oplost.
Bron: H. Biezeveld & R. Peerdeman: Kaleidoscoop - een methode voor het havo/vwo van de basisvorming.