Scherp beeld
Als je kijkt naar een voorwerp zorgt de lenswerking van je oog voor een beeld op het netvlies. De lens maakt van elke divergente bundel, afkomstig van het voorwerp, een convergente bundel. Daardoor ontstaat op het netvlies een verzameling van ragfijne lichtpuntjes die samen een scherp beeld maken. Die lichtpuntjes op het netvlies worden beeldpunten genoemd.
Figuur 1. Het ontstaan van een scherp beeld op het netvlies.
Het gaat hier meestal om licht dat weerkaatst wordt aan het voorwerp. Maar het kan ook gaan om licht dat een lichtgevend voorwerp zelf uitstraalt.
Accommoderen
Staat het voorwerp dichterbij dan worden de bundels die op de lens vallen nog meer divergent en moet je ooglens meer moeite doen om ze te convergeren op het netvlies, hij moet sterker (dus boller) worden. We zeggen: “Je oog moet accommoderen”
Je ziet ook dat het beeld op het netvies dan groter wordt dus je ziet het beter.
Figuur 2. Voorwerp dichterbij: beeld op netvlies groter
Nabijheidspunt
Komt het voorwerp nog dichterbij dan moet je oog nog meer accommoderen voor een scherp beeld op het netvlies. Op een gegeven moment heeft de ooglens zijn maximale bolling bereikt. Je oog is dan maximaal geaccommodeerd. Het voorwerp bevindt zich dan in het nabijheidspunt.
Figuur 3. Voorwerp in nabijheidspunt: beeld op netvlies op zijn grootst
Hou je het voorwerp nog dichter bij je oog dan zou het scherpe beeld niet óp maar áchter het netvies gevormd worden. Het beeld op het netvlies is dan opgebouwd uit lichtvlekjes i.p.v. lichtpuntjes en dat maakt het beeld onscherp.
Figuur 4. Voorwerp te dichtbij: beeld op netvlies onscherp
In het nabijheidspunt zie je een voorwerp dus op zijn best. Het beeld op het netvlies is dan op zijn grootst en nog steeds scherp. Dit effect kun je ook op foto’s zien: voorwerpen die precies scherp in beeld zijn en een ander voorwerp in de buurt dat niet zo scherp is. Lees het artikel scherptediepte op natuurkunde.nl als je daar meer over wilt weten.
Ontspannen kijken naar iets
Staat iets héél ver weg dan zullen de lichtbundels, afkomstig van het voorwerp, nagenoeg evenwijdig in de pupil van je oog vallen. De lenswerking van een normaal oog dat niet accommodeert is dan net sterk genoeg om elke bundel netjes te convergeren in een punt op het netvlies. Je ooglens heeft in dat geval zijn minst bolle vorm. Je kijkt dan naar iets met een ontspannen oog. Het scherpe beeld op je netvlies is dan wel op zijn kleinst.
Figuur. 5. Ontspannen kijken naar iets heel ver weg
Samengevat
- Iets dat klein is zie je met het blote oog het best als je het in het nabijheidspunt plaatst. Het beeld op het netvlies is dan scherp en op zijn grootst. Het oog moet zich dan wel maximaal inspannen en dat maakt het kijken vermoeiend.
- Kijken zonder inspanning kan, maar dan is het scherpe beeld op je netvlies op zijn kleinst.
- Met een loep kun je een nog groter scherp beeld op je netvlies krijgen.
Verder lezen?
Wil je weten hoe een loep in principe werkt en hoe je hem moet gebruiken, ga dan naar: Kijken met een loep
Een meer uitvoerige uitleg over de werking van de loep kun je vinden in: Hoe werkt een loep
Wil je proefjes doen over de loep, ga dan naar: Proefjes: Je eigen loep maken
