Het is 18 augustus 2020. Evelien, een doodnormaal meisje van vijftien, scheert met een enorme vaart op haar airboard over de weg. Een airboard lijkt op een skateboard maar zweeft dan boven het wegdek. Ze gaat net in volle vaart de heuvel af als er opeens een auto de bocht om komt. Evelien schrikt zich dood en maakt snel een bocht om de auto te ontwijken. Helaas klapt het airboard om met Evelien erbij, ze valt en schaaft met haar gezicht over het wegdek. Ze voelt aan haar wang en haar hand zit onder het bloed. Ze heeft door de val haar gezicht open geschaafd.
Figuur 1: Airboard
Eenmaal thuis gekomen bekijkt Evelien samen met haar ouders de schade. Het is een nare wond en waarschijnlijk zal ze er een groot litteken midden op haar gezicht aan over houden! Ze was altijd al niet zo tevreden met haar gezicht. Haar te grote neus, puistjes op haar voorhoofd. En dan ook nog zoân lelijk litteken op haar wang!? Nee dat kan ze echt niet aan. Ze besluit samen met haar ouders om naar het ziekenhuis te gaan om te kijken of er nog mogelijkheden zijn om haar gezicht er weer zo normaal mogelijk uit te laten zien.
In het ziekenhuis
Gelukkig heeft de dokter in het ziekenhuis wel een oplossing.'Vroeger kon je stukken huid van bijvoorbeeld je been gebruiken om je gezicht er weer goed uit te laten zien', vertelt hij.'Dan had je daarna helaas wel een litteken op je been.' Gelukkig is er nu voor Evelien een veel modernere oplossing. Deze techniek heet in het Engels tissue engineering. In het Nederlands kan je dit vertalen met weefselkweek. Dit betekent dat ze met maar een paar cellen uit het lichaam van Evelien een heel nieuw stuk huid kunnen kweken in het laboratorium. Een weefsel is een groep cellen die allemaal hetzelfde zijn. Zo heb je huidweefsel, spierweefsel, vetweefsel, enzovoort. Om Eveliens wang te maken is er dus huidweefsel nodig.
Wat heb je nodig?
Om een nieuw stuk huid voor Evelien te maken zijn de volgende drie onderdelen nodig:
- Een ondergrond waarop het huidweefsel moet groeien.
Deze ondergrond heet een scaffold (steiger). Als je geen steiger hebt waarop de huid moet groeien weten de cellen niet welke vorm ze aan moeten nemen. Dan krijg je gewoon een willekeurig knobbeltje/bolletje huidcellen in plaats van een mooie plak huid.
- Huidstamcellen van Evelien om het nieuwe stuk huid te groeien.
Stamcellen zijn cellen met het vermogen om heel vaak te delen. Normale cellen kunnen niet heel vaak delen, op een gegeven moment zijn ze 'op'. Sommig stamcellen hebben het vermogen om elk mogelijk type cel te worden. Huidstamcellen kunnen alleen maar huidcellen vormen. Er worden cellen van Evelien zelf gebruikt zodat het nieuwe stuk huid straks hetzelfde is als de rest van Eveliens huid. Haar lichaam kan het nieuwe stuk huid dan veel makkelijker accepteren dan wanneer ze huid van iemand anders zou krijgen.
- Groeifactoren.
Dit zijn stofjes (hormonen) die normaal gesproken in je lichaam gemaakt worden en cellen vertellen wanneer ze moeten gaan delen. Als je geen groeifactoren toevoegt aan de huidcellen van Evelien gaan deze cellen niet delen. Als de cellen niet gaan delen vormt zich ook geen nieuwe huid.
Figuur 2: Hoe een stuk huid wordt gekweekt met tissue engineering
Na enkele weken komt Evelien terug in het ziekenhuis en ziet dat het stuk huid voor haar wang klaar is. De doktor vervangt operatief de kapotte wang van Evelien voor het nieuwe stuk huid. Na enkele weken herstel is het nieuwe stuk huid mooi op haar wang vast gegroeid. Er is er al bijna niks meer te zien van de nare val met het airboard en de operatie.
Terug naar het hier en nu
Het verhaal van Evelien speelt zich af in de toekomst. Tegenwoordig is Tissue Engineering nog niet volledig ontwikkeld maar de ontwikkelingen gaan de laatste jaren erg hard. Wat nog welproblemen oplevert is het feit dat weefsel bloed nodig heeft voor zuurstof en voedingstoffen. Om bloed in de weefsels te krijgen moeten bloedvaten gegroeid worden. Op dit moment is dat nog een erg moeilijke opgave. Het uiteindelijke doel van tissue engineering is dat er hele nieuwe organen zoals nieren, levers, harten, enzovoort gevormd kunnen worden. Hiermee zou het tekort van donororganen makkelijk opgelost kunnen worden. Wie weet groei jij later je nieuwe nier gewoon in een reageerbuisje!