De tweetaktmotor is een redelijk eenvoudige verbrandingsmotor. Tweetaktmotoren werken vaak op benzine, maar kunnen ook op diesel draaien. In grote zeeschepen worden vaak tweetaktmotoren op diesel gebruikt. Tweetaktmotoren op benzine vind je veel in voertuigen zoals brommers, grasmaaiers en kartwagens, waar het vermogen belangrijker is dan het brandstofverbruik. Een tweetaktmotor kan namelijk veel lichter gebouwd worden dan bijvoorbeeld een viertaktmotor en toch evenveel vermogen leveren. Een nadeel is dat een tweetaktmotor minder zuinig is dan een viertaktmotor.
De bouw van de tweetaktmotor
In fig. 1 kun je zien uit welke onderdelen een tweetaktmotor bestaat. In filmpje 1 zie je wat er precies gebeurt als de motor draait.De motor gaat draaien als de zuiger in beweging wordt gebracht. Die wordt in beweging gebracht als de benzine die boven de zuiger in de cilinder zit ontploft. De benzine ontploft omdat de bougie (bovenin de cilinder) een kleine vonk maakt. Dat gebeurt elke keer als de zuiger op zijn hoogste punt is, zodat de motor blijft draaien.
Figuur 1: De onderdelen van een tweetaktmotor
De werking van de tweetaktmotor
De werking van de tweetaktmotor
Natuurlijk kan benzine die een keer verbrand is bij de ontploffing niet nog een keer verbrand worden. De uitlaatgassen die bij de verbranding ontstaan verlaten de cilinder door de uitlaatpoort zodra die opengaat. Dat gebeurt als de zuiger lager is dan de uitlaatpoort, want de zuiger houdt de poort gesloten (dat kun je ook zien in het filmpje). Ondertussen perst de zuiger (door het omlaag bewegen) nieuwe brandstof van het carter via de spoelpoort naar de cilinder (het carter is de ruimte onder de zuiger, waar ook de krukas in zit, die door de zuiger wordt rondgedraaid). Als de zuiger beneden is is de cilinder dus weer gevuld met nieuwe brandstof.De krukas blijft doordraaien en beweegt de zuiger weer naar boven. Daarbij wordt de brandstof die in de cilinder zit samengeperst, zodat de bougie weer een vonk kan maken en de brandstof kan laten ontploffen. Ondertussen is de inlaatpoort opengegaan, en doordat de zuiger omhoog beweegt wordt er nieuwe brandstof in het carter gezogen. Als de zuiger bovenin is gaat de inlaatpoort dan weer dicht.
Verschillen tussen tweetaktmotor en viertaktmotor
In dit artikel kun je lezen hoe een viertaktmotor werkt.Een viertaktmotor werkt met vier slagen, een tweetaktmotor maar met twee. De krukas draait dus maar één keer helemaal rond tussen twee arbeidsslagen. Toch doet een tweetaktmotor verder hetzelfde als een viertaktmotor. Hoe kan dit in maar twee slagen?
Het verschil zit hem in het feit dat er dingen tegelijk gebeuren die bij een viertaktmotor na elkaar plaatsvinden. Allereerst vinden de uitlaatslag en de arbeidsslag tegelijk plaats. Bij een viertaktmotor perst de bewegende zuiger de uitlaatgassen weg. Bij een tweetaktmotor perst de zuiger tijdens de arbeidsslag nieuwe brandstof van het carter naar de cilinder, en de nieuwe brandstof perst de oude weg.Daarmee komen we bij het tweede verschil: bij een tweetaktmotor stroomt er ook brandstof in het carter. Bij een viertaktmotor gebeurt dat niet; er zit alleen brandstof in de cilinder, dus boven de zuiger.Daardoor kunnen bij een tweetaktmotor ook de inlaatslag en de compressieslag tegelijk plaatsvinden. Tijdens deze slag beweegt de zuiger omhoog. Daardoor wordt niet alleen de brandstof in de cilinder samengeperst, maar tegelijkertijd stroomt er via de inlaatklep (die dan openstaat) nieuwe brandstof in het carter. Die brandstof kan dan bij de volgende arbeidsslag weer naar de cilinder geperst worden, enzovoorts?
Voordelen van de tweetaktmotor tegenover de viertaktmotor zijn vooral dat de motor stukken kleiner en dus lichter gemaakt kan worden en toch nog hetzelfde vermogen kan leveren. Daarom worden tweetaktmotoren vaak in redelijk kleine voertuigen gebruikt. Er zijn echter ook meer dan genoeg nadelen.Een nadeel van de tweetaktmotor tegenover de viertaktmotor is dat het carter de helft van de tijd gevuld is met brandstof. Het carter kan dus niet gebruikt worden om smeermiddel in te spuiten, zoals dat bij een viertaktmotor wel kan.Daarnaast is een tweetaktmotor veel minder zuinig en dus slechter voor het milieu dan een viertaktmotor. Dat komt vooral omdat het nooit mogelijk is om ervoor te zorgen dat alle brandstof verbrandt: er ontsnapt vaak nieuwe brandstof door de uitlaatpoort.